Doen dus!

Controle, of het gevoel van controle, geeft ons plezier en voorkomt ontevredenheid.

Mensen houden van controle uitoefenen om de activiteit zelf. Dingen veranderen, beïnvloeden, veroorzaken; actief zijn is een natuurlijke behoefte van de mens. Vanaf het allereerste begin hebben we een onstuitbaar verlangen om te doen. Nadat we ontdekken dat we kunnen grijpen, vasthouden en gooien doen we niets anders meer dan grijpen, vasthouden en gooien. We rollen ballen, laten speelgoed onder de tafel vallen (en doen ons eerste wetenschappelijke onderzoek; rapen de volwassenen het speelgoed altijd op?) en keren het bakje vla om boven ons hoofd.

De mens heeft een passie voor controle door doen.

Wanneer, om wat voor reden ook, mensen het vermogen verliezen om controle uit te oefenen worden ze ongelukkig. De wens controle uit te oefenen is zo sterk, en het gevoel van voldoening zo groot wanneer het lukt, dat we vaak doen alsof we het oncontroleerbare kunnen controleren. Mensen hebben het idee dat ze meer kans maken te winnen wanneer ze hun loterijnummer zelf kunnen kiezen.
In het dagelijks leven is je ‘schuldig voelen’ ook een vorm van je controle toe eigenen. Het bijzondere van de illusie van controle die we creëren is niet dat we het doen maar dat de psychologische effecten heel erg lijken op het daadwerkelijke hebben van controle.
De illusie van controle is bijna even positief als controle hebben. Het gevoel controle te kunnen uitoefenen is belangrijk voor onze fysieke en geestelijke gezondheid. Invloed uitoefenen is zinvol, als is het maar zorgen voor een plant; ergens zorg voor dragen maakt ons gelukkig.

Doen dus!

Controle en welzijn

Laatst kwam ik ergens in een boek weer dat beroemde onderzoek tegen over bejaarden en een plant. Heel kort door de bocht; wanneer bejaarden zorgen voor een kamerplant is hun welzijn groter en overlijden ze minder.

Het is een van die beroemde onderzoeken waar ‘altijd’ naar verwezen wordt, net zoals het gevangenis experiment dat afgebroken is. Wat ik irritant vind aan het kamerplant vs bejaarden onderzoek is dat dit specifieke onderzoek een staartje had dat heel vaak niet verteld wordt.

Hierbij een keer het volledige verhaal.

Alle bejaarde bewoners van een verzorgingstehuis kregen een kamerplant. De ene helft werd verzocht deze zelf te verzorgen (controlegroep 1) de andere helft werd verteld dat het personeel de plant zou verzorgen (controlegroep 2). Na zes maanden was in controlegroep 2 30% overleden en in controlegroep 1 15%.

Dus kwam er een vervolgonderzoek. Een groep vrijwilligers bezocht de bewoners regelmatig. De ene helft (groep 1) kreeg controle over dag en tijd van het bezoek de andere helft (groep 2) niet.

Al na twee maanden was groep 1 gelukkiger en actiever en gebruikte minder medicijnen.

Met andere woorden onderzoek geslaagd en het werd afgesloten en ook de bezoeken van de vrijwilligers werden gestopt. Dat was niet zonder gevolgen de maanden erna was het aantal sterfgevallen in groep 1 onevenredig groot. Uiteindelijk waren de mensen in groep 1 slechter af dan in groep 2.

De moraal? Een gevoel van controle vergroot ons welzijn, het verliezen ervan kan maken dat we slechter af zijn dan de mensen die nooit controle hebben gehad.